Werkveld

Eerste congres 2LinK² voor leraren informatica en STEM: de noodzaak van digitale competentie bij jongeren

Kevin Van Eenoo |

Op 13 juni organiseerde de vereniging voor leraren informatica en STEM, 2LinK², een eerste congres in Gent met als hoofdthema Computationeel denken binnen informatica en STEM.

Vanaf 1 september 2019 gelden voor de eerste graad van het secundair onderwijs nieuwe eindtermen. Leraren informatica en STEM zullen vanaf dan o.a. de eindtermen Digitale competentie en mediawijsheid voor de eerste graad secundair onderwijs in de praktijk moeten brengen.

Het 2LinK² congres wou hen hierbij ondersteunen met tal van boeiende lezingen en workshops. Leraren, lerarenopleiders en academici brachten er activerende manieren om o.a. computationeel denken in de klas aan te pakken, zowel binnen het vak informatica als binnen de STEM-vakken. In de workshops en lezingen werden de deelnemers ondergedompeld en konden ze actief deelnemen. Het waren intensieve sessies, zowel voor de lesgevers als voor de deelnemers.

Keynote spreker Prof. Ann Dooms (VUB) kwam haar onderzoek rond beelden en wiskunde toelichten om zo de deelnemers te inspireren om met informaticawetenschappen aan de slag te gaan.

Bij de keuzeworkshops stonden o.a. op het programma:

  • een demo over het maken en programmeren van een Phenakisticoop met leerlingen kunstonderwijs;
  • aan de slag gaan met KIKS, een project voor de 3de graad secundair onderwijs, over klimaatverandering en het tellen van huidmondjes bij planten met behulp van A.I.;
  • werken met DodonaEdu, een platform om automatisch programmeeroefeningen te evalueren tijdens de lessen;
  • een CS-unplugged-sessie waar deelnemers fysiek aan de slag gaan;
  • ...

In de afsluitende plenaire sessie kwamen vertegenwoordigers van het Katholiek Onderwijs en het GO! toelichten hoe je computationeel denken in de klas kan aanpakken.

Het was een intense, actieve en inspirerende dag. Het programma vind je op de website van 2LinK2.
Enthousiaste leraren inspireerden er drie sessies lang hun collega’s en leerden hoe je leerlingen warm kan maken voor technologie en de 21st-century-skills.

Een blik op de werking van inspectie 2.0

Kevin Van Eenoo |

Op 28 februari zaten we met de Vlaams lerarenopleiders informatica samen met de inspectie informatica/wiskunde. Het was een boeiend gesprek waarbij we een blik kregen op de werking van inspectie 2.0. Met de invoering van inspectie 2.0 wordt er breder, methodologisch onderbouwd doorgelicht. Doorlichtingen worden nu gebaseerd op het Referentiekader voor Onderwijskwaliteit/CLB-kwaliteit en op wetenschappelijk onderzoek.

Algemeen

Inspectie 2.0 heeft een dubbel doel:

  • enerzijds controle met het oog op erkenning;
  • anderzijds een stimulans zijn voor instellingen.

De inspectie gaat meer in dialoog met scholen en leerkrachten. Onderstaande onderzoeksvragen staan hierbij voorop:

  1. In welke mate ontwikkelt de instelling haar eigen kwaliteit, met bijzondere aandacht voor de aansturing en de kwaliteitsbewaking van de onderwijsleerpraktijk?
  2. In welke mate verstrekt de instelling kwaliteitsvol onderwijs dat tegemoetkomt aan de kwaliteitsverwachtingen uit het Referentiekader voor Onderwijskwaliteit en respecteer ze de regelgeving?

Meer informatie over het Referentiekader voor onderwijskwaliteit is te vinden op mijnschoolisok.be. Voor de onderwijsleerpraktijk baseert de inspectie zich naast het referentiekader ook op de leerplannen (die niet door de inspectie ontwikkeld worden) van de doorgelichte vakken.

Inspectie 2.0 vertrekt van ontwikkelingsschalen met vier ontwikkelingsniveaus:

  • beneden de verwachtingen: er zijn meerdere essentiële elementen die voor verbetering vatbaar zijn;
  • benadert de verwachtingen: er zijn nog meerdere punten ter verbetering, maar de sterke punten wegen zwaarder door. Het geheel voldoet echter nog niet aan de verwachting;
  • volgens de verwachtingen: er zijn veel sterke punten en geen belangrijke punten ter verbetering. Het geheel voldoet aan de verwachting;
  • overstijgt de verwachting: vele sterke punten, met inbegrip van significante goede praktijkvoorbeelden.

De ontwikkelingsschalen worden nog gefinetuned op basis van de eerste inspecties volgens het nieuwe referentiekader. Ze worden later openbaar gemaakt. Op het niveau van de onderwijsleerpraktijk zijn er bijvoorbeeld schalen i.v.m. het gevalideerd doelenkader, leer- en leefklimaat, feedback ...

De ontwikkelingsschalen:

  • moeten scholen stimuleren om hun kwaliteit te (blijven) ontwikkelen;
  • zullen zorgen voor transparantie over het onderzoek;
  • helpen bij het opstellen een objectieve en betrouwbare beoordeling;
  • zorgen ervoor dat de doorlichtingsgegevens gestandaardiseerd geregistreerd worden;
  • dienen als basis voor het verslag.

Tips voor leerkrachten

Uit het gesprek met de inspectie informatica/wiskunde kwamen enkele interessante vaststellingen. Daaruit kunnen we een aantal algemene tips voor leerkrachten halen die hopelijk als vanzelfsprekend in de oren zullen klinken.

Zet in op een goede vakgroepwerking en vakoverleg

  • Zorg voor een concrete planning (Wanneer doen we wat? Wat als er iets fout loopt?).
  • Werk samen de leerlijnen uit.
  • Ga voor kruisbestuiving tussen gevestigde waarden en nieuwe leerkrachten.

Vertrek vanuit de leerplandoelen

  • Werk als leerkracht niet teveel volgens je eigen voorkeuren. Werk leerplangericht en geef elk leerplanonderdeel de nodige aandacht om tot een evenwichtige leerplanrealisatie te komen.
  • Volg de handleiding/het handboek niet te slaafs.
  • Vertrek bij het uitwerken van de leerplandoelen vanuit realistische en betekenisvolle contexten.

Zorg voor evenwichtige en transparante evaluatie

  • In de evaluatie moeten de leerplanonderdelen in verhouding tot wat het leerplan vooropstelt verrekend worden.
  • Zorg voor heldere criteria. Ga voor transparantie op het niveau van de volledige evaluatie. Leerlingen moeten weten hoe ze geëvalueerd worden.
  • Heb voldoende aandacht voor (tussentijdse) feedback.
  • Zorg bij het bepalen van een beoordeling voor een duidelijk onderscheid tussen de beoordeling van de vooropgestelde doelen door het leerplan (= wat in rekening gebracht mag worden voor attestering), verdiepende doelen die de leerkracht nastreeft en leefattitudes (die positief gevaloriseerd moeten worden).

Uiteraard nemen de lerarenopleiders de input uit het gesprek met de inspectie mee naar de lerarenopleidingen zodat ook toekomstige leerkrachten meteen mee zijn in deze mindset.

Bronnen:

Creatief denken stimuleren

Kevin Van Eenoo |

In de lerarenopleiding leren studenten dat ze duidelijke vragen moeten stellen als ze een (zelfstandige) werkbundel, opdracht, toets ... maken voor hun leerlingen. Vragen moeten transparant zijn, zodat er weinig kans is dat ze verkeerd geïnterpreteerd kunnen worden.

Toch is het soms moeilijk om te voorspellen hoe een leerling een bepaalde vraag zal interpreteren. Zo had de juf uit de Hannie Shaftschool Haarlem het antwoord op onderstaande vraag waarschijnlijk niet verwacht.

 

Geweldig staaltje omdenken in groep 5-6

Posted by Hannie Schaftschool Haarlem on dinsdag 8 september 2015

De juf rekende het antwoord goed, want ook al neemt de leerling de vraag letterlijk, hij deed wel wat er gevraagd werd. Uiteraard bestaat de kans dat leerling de vraag gewoon niet helemaal begrepen heeft. Anderzijds illustreert het hoe leerlingen de creativiteit bezitten om 'outside of the box' te denken. Die creativiteit moeten we stimuleren.

Studiedag EduBIT

Kevin Van Eenoo |

Op 29 april 2010 was ik aanwezig tijdens de eerste studiedag van EduBIT vzw.

Verder in dit artikel vind je een bespreking van de studiedag, maar laten we eerst even kennis maken met deze nieuwe organisatie.

Op de website www.edubit.be kun je lezen dat EduBIT een nieuwe onafhankelijke community is waar ICT-coördinatoren (voor scholen) terecht kunnen met allerlei vragen.

Meer bepaald:

  • technische vragen (veiligheid op school, back-upbeleid, ...);
  • praktische vragen (hoe collega’s motiveren om ..., een ICT beleidsplan, ...);
  • pedagogische vragen (nieuwe pakketten, initiatieven, tests, ...).

Bij EduBIT gaat het niet over theorie, maar men houdt zich wel bezig met:

  • studiedagen;
  • rapporten;
  • enquêtes;
  • wedstrijden;
  • EduBIT-/ICT-gids (verschijnt voor de eerste keer in september 2010 en wordt naar alle scholen / ict-coördinatoren gestuurd);
  • ICT-nieuws.

Als EduBIT-lid (€ 75 voor een volwaardig lidmaatschap) kun je bij diverse partners korting krijgen en je krijgt toegang tot heel wat handige documenten voor ICT-coördinatoren. Op dit moment zijn volgende onderzoeksrapporten reeds beschikbaar voor de leden:

  • Gebruik van Thin Clients;
  • Mogelijkheden van digitale borden.

Daarnaast krijg je als lid een groot deel van de presentaties die tijdens de studiedagen getoond werden.  Volgende presentaties werden o.a. ter beschikking gesteld van de leden:

  • Inventaris en licentiebeheer;
  • Pandasecurity; Cloud office Protection;
  • Multipoint (Microsoft): werken met meerdere muizen op 1 pc;
  • Microsoft: Live@edu;
  • LG Network Monitors Nplus-series & Large Scale Deployments (LG Elektronics);
  • E-learning volgens IBM;
  • Preventie en detectie van plagiaat: Ephorus;
  • ICT en energie: is ICT een energieslokker? (EduBIT);
  • Edupartner;
  • Van Green-IT naar Fair-IT;
  • ELO: CHAMILO Van Dokeos naar de nieuwe leeromgeving Chamilo;
  • Smartpen & 2 simple;
  • A-server: Een nieuw back-up systeem.

Bij EduBIT wordt alles gemaakt voor en door ICT-coördinatoren. EduBIT is dan ook een heus uitwisselplatform: op de studiedagen zijn er korte sessies over thema’s die door andere opleidingskanalen (koepels, REN-Vlaanderen, enz.) uitgewerkt worden.

EduBIT houdt contacten met soortgelijke initiatieven in Nederland en andere Europese landen en organiseert dan ook Internationale uitwisselingsmomenten, zoals een bezoek aan de BETT-beurs in London.

 

Verslag eerste EduBIT studiedag (29 mei 2010)

 

Onthaal

De eerste studiedag meemaken van een nieuwe vzw is altijd een beetje afwachtend verlangen. Ik was benieuwd naar de aanpak van deze nieuwe speler in de onderwijswereld, want voor zover ik weet, is het één van de eerste organisaties die zich expliciet richt naar ICT-coördinatoren en dat kunnen we alleen maar toejuichen. 
Al zat ik ook meteen met enkele vragen i.v.m. deze studiedag. We moesten op voorhand 7 sessies kiezen die we die dag zouden volgen. Elke sessie zou 45 minuten duren en ik vroeg me af hoe zinvol een sessie van drie kwartier kan zijn.

Om 8.30 uur werd iedereen verwacht in Lede voor het onthaal. De standhouders waren op dat moment nog hun laatste voorbereidingen aan het treffen en wij werden ontvangen met een drankje en boterkoekjes. We kregen uiteraard ook een naamkaartje, een bundeltje en een EduBIT balpen. Ik vermoed dat we daar met een 100-tal mensen waren. Aangezien ik zelf nog niet zo lang vertoef in het actieve onderwijsgebeuren, zag ik niet meteen veel bekende gezichten. Al had ik wel een korte, interessante babbel met de heer P. Craeye (waar ik ooit nog enkele lessen informatica bij gevolgd heb in de KHBO) van KlasCement.net.

Rond 9.15 uur trok iedereen naar de grootste zaal in het complex om daar te luisteren naar het welkomstwoord, wat algemene uitleg, enz. Er was ook nog een spreker voorzien, maar die persoon had blijkbaar moeten afzeggen. Op zich was dit geen groot verlies, want het werd vrij goed opgevangen door een alternatieve presentatie. Daarna was het tijd voor het echte werk en konden de sessie van start gaan. Hieronder vind je een korte bespreking van alle sessies die ik gevolgd heb. Meer informatie over de overige sessies vind je op de EduBIT website.

 

ICT: Wat doen ze er mee, wat doen ze er niet mee? - Apple (10 uur)

Deze sessie werd gegeven door een echte Apple-fan die ook effectief iets zinvol te vertellen had. Er werd gesteld dat veel leerkrachten zich nog steeds onbekwaam voelen om de ICT-eindtermen te verwezenlijken. Het is dus noodzakelijk dat er gewerkt wordt aan de ICT-competenties van heel wat leerkrachten. Daarom is het belangrijk dat de ICT-coördinator voldoende durf heeft.

Durf om:

  • projecten te doen;
  • nieuw materiaal te gebruiken;
  • kennis uit te wisselen;
  • weerstand weg te werken bij collega's en directies;
  • ondersteuning te bieden;
  • ...

Een ICT-coördinator moet steeds mee op zoek gaan naar mogelijkheden voor allerlei problemen en vraagstukken. Hoe kunnen we:

  • rapportering en evaluatie aanpakken;
  • werken met digitale kindvolgsystemen;
  • ondersteuning bieden voor kinderen met dyslexie;
  • ...

In de presentatie werd gesteld dat 10 % van de leerkrachten mee wil met de innovatie, daarnaast is 10 % resoluut tegen innovatie. Uiteindelijk is er nog een groep van 80 % die onbeslist blijft en het zijn die leerkrachten die je moet meekrijgen. Die eerste 10 % zal sowieso volgen en als je die 80 % meekrijgt, zal je die laatste 10 % misschien ook uiteindelijk doen zwichten als ze de voordelen in de praktijk zien.

Volgens de spreker moet je het vooral weten te verkopen aan je collega's. Als je verandering wil introduceren, toon dan eerst en vooral de voordelen en begin niet bij de techniek! Je moet eerst meegaan en meevoelen met de collega's en pas daarna kun je ze jouw richting uitsturen. Je moet ervoor zorgen dat anderen kunnen meedenken en mee beslissen. Om de drempel voldoende laag te houden, moet je op zoek gaan naar zaken die herkenbaar zijn voor de collega's. Ze moeten aanknopingspunten toegereikt krijgen en voldoende uitgedaagd worden.

De theoretische beschouwing vond ik alvast mooi uiteen gezet. Toch bleef ik een beetje op mijn honger zitten, want er werd volgens mij onvoldoende aandacht besteed aan de manier waarop je dit theoretisch kader in de praktijk kunt omzetten. Op het einde van de uiteenzetting werd er wel een filmpje getoont over een school die met Apple aan de slag gaat op een innovatieve manier, maar daarna was het tijd voor de korte koffiepauze en aansluitend de volgende sessie. Ik onthoud alvast dat je altijd de klemtoon moet leggen op het positieve als het gaat over ICT-gebruik. En als we het filmpje mogen geloven, dan zullen leerkrachten in het begin vooral komen met vragen, maar als je ze aan de slag krijgt, zullen ze binnenkort zelf komen met oplossingen voor praktische problemen!

 

ICT & Energie: Is ICT een energieslokker? - Edubit (11 uur)

Deze sessie vond ik vrij interessant, al was het in zeker zin ook voor een groot deel reclame voor ENERG-o-FLUIDS. De presentatie werd opgedeeld in vier grote items:

  • ICT en Energie wereldwijd;
  • ICT en Energie in een schoolomgeving;
  • Energieprestaties van schoolgebouwen;
  • Besparingstips en tools.

Volgend weetje is me alvast bijgebleven: ICT vraagt momenteel 2 % van de totale wereldbehoefte qua energieverbruik (en dat is evenveel als de luchtvaartsector). Dit verbruik verspreidt zich over:

  • huishoudens (67 %);
  • kantoren (13 %);
  • datacenters (20 %).

Het energieverbruik is de laatste tijd enorm toegenomen. De hoofdoorzaak van deze groei zijn de datacenters. Het internet groeit enorm en vraagt steeds meer servers. Op die servers staan steeds meer online games, video's, enz. Er wordt verwacht dat het aantal datacenters in de komende jaren zal vertienvoudigen.

Bij het tweede en derde puntje ging het vooral over de oorzaken van het stijgende energieverbruik in scholen en over het energieprestatiecertificaat voor publieke gebouwen zoals scholen.

Ten slotte werden er uitleg gegeven over hoe ENERG-o-FLUIDS kan helpen om energiebesparend aan de slag te gaan en er werden nog enkele tips gegeven om energie te beparen:

  • een desktop in slaaptoestand verbruikt 44 euro per jaar, dus je kunt ze beter uitschakelen als ze niet gebruikt worden;
  • door LCD monitoren te gebruiken, verbruik je 45 % minder energie;
  • een computerlokaal lokaliseer je het beste in het noorden;
  • ...

 

Oracle Academy: Oracle voor het onderwijs (11.45 uur)

Oracle Academy is een non-profit onderwijsinitiatief van Oracle Corporation voor het voortgezet, middelbaar, hoger en universitair onderwijs. Via Oracle Academy stellen zij hun technologie beschikbaar aan het onderwijs. Docenten krijgen toegang tot de beste technologie en een internationaal netwerk. Studenten worden voorbereid op een technologische en/of zakelijke carrière. Zij krijgen een voorsprong op de arbeidsmarkt.

Bij Oracle Academy volg je als docent eerst zelf een cursus en daarna kun je lesgeven met hun pakket. Het probleem hierbij is dat het inhoudelijk programma uitgebreid is en het werd meteen duidelijk dat dit moeilijk/niet binnen ons onderwijssysteem te brengen is. We hangen immers vast aan de leerplannen en eindtermen. Oracle past bijgevolg niet echt binnen ons secundair onderwijs. Dat sommige hogescholen en universiteiten dit wel gebruiken, kan ik goed begrijpen.

 

Lunch

Na deze sessie was het ongeveer 12.30 uur. De lunch werd opgevat als een walking dinner en viel erg in de smaak. Het weer zat ook mee, waardoor meer dan de helft van de deelnemers buiten stond te eten. Tijdens de lunch was er tijd voor enkele informele contacten tussen de verschillende collega's.

 

De 'klas' van de toekomst is een i³ leeromgeving - Smart Technologies Vanerum (13.30 uur)

Vanerum houdt zich duidelijk bezig met de toekomst van het onderwijs. Zij proberen te anticiperen op de nieuwe trends met wat ze i³ leeromgevingen noemen. Dit doen ze door met hun bedrijf te zorgen voor de perfecte integratie van moderne interactieve technologieën. Die i³ staat voor:

  • interactiviteit;
  • integratie;
  • en inspiratie.

Met het volgende filmpje met als titel Shift Happens - Did You Know? wou de spreker aantonen dat het onderwijs voor heel wat nieuwe uitdagingen staat. De kans is groot dat we momenteel leerlingen opleiden voor beroepen die nog niet bestaan en dat ze hierbij gebruik zullen moeten maken van technologieën die momenteel nog niet eens zijn uitgevonden.

 

Smartpen & 2simple - Alfazed (14.15 uur)

De Smartpen is de ideale tool voor wie een verslag moet maken van een vergadering. Je kunt notities maken en ondertussen is alles wat gezegd werd opgenomen door de Smartpen. Door op het speciale papier te schrijven dat bij de Smartpen hoort, kun je achteraf een willekeurig stukje audio beluisteren dat werd opgenomen op het moment dat jij aan het schrijven was.

Of deze pen van ongeveer € 200 een toekomst heeft in onze scholen weet ik niet, maar er werd wel al gewerkt met deze Smartpen binnen het lager onderwijs. Meer bepaald tijdens het Edufiks project.

Daarnaast was er 2simple. Dit is software die in Engeland heel wat Bett awards kreeg. Het zou ondermeer ideale software zijn om met leerlingen aan de slag te gaan met het digibord of zelf iets te laten ontwerpen (zoals een verhaal met tekst, beeld, geluid, een quiz, enz.) Persoonlijk was ik niet overtuigd van 2simple. De interface wijkt af van wat gebruikers gewoon zijn en het leek me net allemaal iets té eenvoudig.

 

Van Dokeos naar een nieuwe leeromgeving Chamilo (15.15 uur)

Na de koffiepauze was het tijd voor sessie 6 rond Chamilo. Op Hogeschool Gent werken wij momenteel met Dokeos, dus ik was benieuwd naar de opvolger en de nieuwe mogelijkheden die Chamilo ons zal brengen. Hogeschool Gent is één van de voortrekkers van Chamilo en het was dan ook collega J.-M. Maes die de presentatie verzorgde.

Chamilo is er gekomen omdat Dokeos steeds meer 'closed source' begint te worden. Daarnaast zijn er nog enkele andere redenen, maar Chamilo maakt vooral een radicale breuk door te gaan voor open source (GPLv3).

De manier waarop men zal werken binnen Chamilo is ook nogal verschillend van hoe Dokeos werkt. Men zal vertrekken van objecten die eigendom zijn van een gebruiker en niet van een cursus. Zo zal het in de toekomst mogelijk zijn om één document online te plaatsen en dat in verschillende cursussen te laten weergeven. Tot op heden moest je het document telkens opnieuw uploaden in elke individuele cursus.

Er zijn ook nog heel wat andere voordelen. Zo zal Chamilo verschillende databank-systemen aankunnen. Er is ook een grondige basis voor een gevarieerde, makkelijk uitbreidbare verzameling apllicaties.

Wie Chamilo wil opvolgen kan dat via www.chamilo.org.

 

KlasCement: de portaalsite voor de leerkrachten (16 uur)

Ik was reeds lid bij KlasCement en ga er af en toe een kijkje nemen, maar toch wou ik ontdekken wat deze website voor leerkrachten nog meer te bieden had. Tijdens deze sessie werd uitgelegd welke veranderingen op stapel stonden voor de KC website en ik leerde werken met het onderdeel multimedia van hun website.

De sessie van KlasCement was ideaal om mee te eindigen. Persoonlijk vond ik het één van de betere sessies van deze dag.

 

Mijn ervaring

Er waren slechts enkele puntjes die voor verbetering vatbaar waren. Zo zou ik persoonlijk het aantal sessie reduceren naar 4 of 5, om op die manier wat meer tijd te geven aan de sprekers. Bij sommige sessie zou die extra tijd dan weer gebruikt kunnen worden om extra vragen te stellen of om zaken extra uit te testen (zoals de Smartpen en 2simple bijvoorbeeld). 
Ik had ook soms het gevoel dat de sprekers (indirect) reclame aan het maken waren voor een product, terwijl het voor een ICT-coördinator vaak interessanter is om te weten hoe je iets in de praktijk kunt aanpakken. Sommige sessies speelden hierop in, anderen deden dat eerder minimaal.

Ondanks deze minpuntjes, was de eerste studiedag van EduBIT een succes. Het organiserende team en de meeste sprekers hebben het er zeer goed vanaf gebracht. Ik ga ervan uit dat EduBIT nog zal groeien en ik kijk uit naar wat de toekomst nog zal brengen. Dank aan alle mensen die deze dag tot leven hebben gebracht!